"Van Diemen's Land" reż. Jonathan Auf Der Heide (2010)

Uwaga, traumatyczne kino. Autentyczna historia ucieczki grupki skazańców z brytyjskiej kolonii karnej w Australii 1822 roku. Z deszczu pod rynnę, czyli z czyśćca do piekła. Skazańcy błądzą po tasmańskiej dziczy, ich ucieczka zdaje się nie mieć końca. Szybko dochodzi między nimi do kolejnych konfliktów, a w końcu kończy się ukradzione z kolonii jedzenie. Boją się iść dalej, ale boją się też wrócić - Byłem świadkiem, jak pewien chłopak dostał 200 batów. Po pierwszych stu widać było jego kręgosłup. Dlatego drugie sto musieli wymierzyć mu w tyłek. Krew leciała jak z kranu. Nigdy więcej nie próbował uciec. Część z nich decyduje, że trzeba wybrać kogoś. By go zabić i zjeść. Bo przecież inaczej nie przeżyją, a już ledwo chodzą. Kiedy siekiera zostaje wbita w głowę wybrańca, wiemy że tylko kwestią czasu jest zamordowanie kolejnego.

Reżyser filmu, Jonathan Auf Der Heide, wychował się w Tasmanii, a więc miejscu znanym kiedyś jako Ziemia van Diemena, gdzie rozegrała się tragiczna historia Alexandra Pearce'a i jego towarzyszy-kanibali. Przeniesienie jej na kinowy ekran było ponoć jego odwiecznym marzeniem, w którego realizacji miała mu pomóc nauka w australijskiej Szkole Filmu i Telewizji. I oczywiście pomogła. Jego filmem dyplomowym był 20-minutowy obraz pt. Hell's Gates zrealizowany w 2008 roku, w którym zajął się samym zarysowaniem słynnej rzezi skazańców. Obraz odniósł sukces na kolejnych festiwalach filmowych zbierając szereg nagród, co umożliwiło mu już rok później zrealizowanie wymarzonej pełnometrażowej wersji. Kurcze, to jest życiorys godny pozazdroszczenia, prawda? My mamy Kasię Rosłaniec i Galerianki, Australijczycy mają Auf Der Heide'a. Ale lepiej nie porównywać.

Van Diemen's Land to film bardzo surowy. Często minimalistyczny, opiera się na długich ujęciach i niespiesznym montażu. Są tu dwa leitmotivy - w postaci upiornej muzyki oraz okazjonalnej narracji pozakadrowej Alexandra Pearce'a, który z czasem wyrasta na głównego (anty)bohatera filmu. Jego myśli często ocierają się o poezję, ale wcale nie przybliżają go widzowi. A kiedy już wszystko wskazuje na to, że należy mu kibicować, Auf Der Heide wrzuca odważne zagrywki, które uświadamiają nam, że tu nikt na sympatię nie zasługuje. Nie dlatego, że bohaterami są mniej czy bardziej niebezpieczni recydywiści, ale dlatego, że ich ucieczka nie może się zakończyć inaczej, jak ostatecznym upadkiem moralności i człowieczeństwa. Bo by przetrwać, muszą stać się zwierzętami, a polować mogą tylko na samych siebie. Tym samym podróż przez tasmańską dzicz równa się eskalacji strachu, przemocy i szaleństwa.

To odważny film. Historia jest prosta jak drut i nie jest trudno przewidzieć jak się skończy, ale nie o to tu chodzi. Reżyser penetruje mroczną stronę ludzkiej psychiki, próbuje bohaterów zrozumieć, ale jednocześnie wcale ich nie usprawiedliwia. Jeśli chcą żyć, to muszą zabijać, ale wówczas całkiem świadomie upadają. Niestety dla większości widzów kolejne akty przemocy są zupełnie nieefektowne, za to ukazane bardzo sugestywnie. Są odpychające, a ich wykonawcy straszni i smutni. Auf Der Heide stawia na niejasności, atmosferę niepewności, wreszcie na sam trud niekończącej się wędrówki. Pot, łzy i krew bohaterów są prawie namacalne, a beznadziejność ich położenia dobija. A jak wiadomo, im głębiej w las, tym ciemniej. Van Diemen's Land to horror, ale na takiej samej zasadzie, na jakiej Vinyan, Antychryst i Valhalla Rising, choć w przeciwieństwie do nich pozbawiony jest gatunkowych śladów. W takim samym stopniu straszy pierwotnością (prymitywnością) natury, także tej ludzkiej. Bardzo wiarygodnie i bardzo nieprzyjemnie.