Ulubione 2013 (kino, komiks, a nawet - o zgrozo - muzyka)

W zeszłym roku wyjątkowo mało razy trafiłem do kina i nie zaliczyłem też ani jednego festiwalu, choćby częściowo. W związku z tym jestem teraz jeszcze bardziej w tyle, niż w latach wcześniejszych. Na listę wrzuciłem więc nie tylko pozycje, które w ostatnich 12 miesiącach trafiły do polskich kin, ale też te, o których zobaczeniu u nas na dużym ekranie można niestety tylko pomarzyć. Z rankingu wyleciały dwa tytuły, które niedawno wyliczałem wśród ulubionych horrorów XXI w. Dodam tylko, że najgorsze filmy roku to w moim mniemaniu "Gangster Squad" oraz "Maczeta zabija", a rozczarowaniem roku okazała się "Grawitacja". No ale do rzeczy:

10. "Uciekinier" (Jeff Nichols)

Gdyby Cormac McCarthy był filmowcem, a jego największą inspiracją była twórczość Marka Twaina. Piękna staroświecka ballada. Nieco więcej.

9. "Kartel" (Johnnie To)

Minimum dialogów, maksimum napięcia. Powalający finał (trup policjanta przypięty kajdankami do nogi uciekającego gangstera esencją całego gatunku).

8. "We Are What We Are" (Jim Mickle)

Rodzina kanibalizmem stoi. Wzorcowy remake (lepszy od meksykańskiego oryginału), zdecydowanie najlepszy film Mickle'a i jeden z najlepszych horrorów ostatnich lat. 

7. "Spring Breakers" (Harmony Korine)

Korine wreszcie w wersji pop i od razu rozbija bank.

6. "Drogówka" (Wojtek Smarzowski)

Smarzowski w krainie sensacji. Więcej.

5. "Django" (Andrzej Wajda)

Wiadomo.

4. "Pacific Rim" (Guillermo Del Toro)

Blockbuster roku, nieważne którego.

3. "Tylko Bóg wybacza" (Nicolas Winding Jodorowsky)

R.I.P. fani "Drive". Więcej.

3. "Polowanie" (Thomas Vinterberg)

Zabić pedofila.

3. "Nameless Gangster" (Jong-bin Yun)

Koreański następca Scorsese z bohaterem będącym kuzynem Nikodema Dyzmy. Prawdopodobnie najlepszy dramat gangsterski od lat. Nieco więcej.

Trzy pozycje z numerem trzy to nie pomyłka. Nie było w 2013 filmu, który nazwałbym tym zdecydowanie najlepszym, jak również takiego, który nazwałbym prawie-najlepszym. No to na dokładkę jeszcze pięć klasyków, które dopiero w zeszłym roku miałem okazję poznać, a które rozłożyły mnie na łopatki:

5. "Lawrence z Arabii" (David Lean, 1962)

Od filmu przygodowego do gorzkiego dramatu wojennego. Wspaniała, a jednocześnie straszna opowieść o niezwykłym człowieku, któremu było niebezpiecznie blisko do płk. Kurtza. True story.

4. "Nagi instynkt" (Paul Verhoeven, 1992)

Film, który wcześniej widziałem tylko w dzieciństwie (czyli "było to dawno i nieprawda"). Mistrzowska gra z widzem, imponująco budowane napięcie. Verhoeven, do cholery.

3. "Sieć" (Sidney Lumet, 1976)

Brutalna satyra na świat mediów. Szokująco aktualna, jak to stwierdził pewien znajomy.

2. "McCabe i pani Miller" (Robert Altman, 1971)

Zwlekałem z obejrzeniem tego filmu chyba z 10 lat, bez kitu. Straszna ze mnie łajza. To jeden z najwybitniejszych antywesternów (zdaje się, że to będzie mój nr 2 po "Pat Garrett & Billy the Kid"), mitologię filmowego Dzikiego Zachodu niszczący tak swoim skrajnym realizmem, jak i jego niespodziewanie lirycznym ujęciem.

1. "Revolver" (Sergio Sollima, 1973)

Arcydzieło poliziottesco prosto od jednego z mistrzów spaghetti westernu. Mądre, nieobliczalne, z niesamowitą kreacją Olivera Reeda. Na pierwszy rzut oka dosyć konwencjonalne, w rzeczywistości wychodzące daleko poza gatunek.

Od trzech lat obiecuję sobie, że skupię się wreszcie na nowościach polskiego rynku i polskim komiksie w ogóle, ale cały czas mi się to nie udaje i w moich łapach zwykle lądują kolejne tytuły anglojęzyczne. Oczywiście nie ma tego złego - głównie nadrabiam niekończące się zaległości z klasyki. W każdym razie, w związku z powyższym, poniżej lista dziesięciu najlepszych komiksów, jakie w ostatnim roku poznałem. Wydanych kiedykolwiek i gdziekolwiek. Kolejność alfabetyczna.

"All-Star Superman" (Grant Morrison i Frank Quitely, 2007-2009)

Cudownie absurdalne i poruszające zarazem. Morrison garściami czerpie z kanonu Człowieka Ze Stali, jednocześnie zgrabnie unikając jakiejkolwiek hermetyczności. Zajebista rzecz. Szczególnie jeśli wziąć pod uwagę to, jak ciężko napisać dobrą historię o takiej postaci.

"Athos in America" (Jason, 2011)

Zbiór skrajnie różnych historyjek norweskiego mistrza minimalizmu. Od noir po komedię autobiograficzną (?). Moim faworytem love story o pewnym naukowcu i pozbawionej ciała głowie wybranki jego serca.

"Fatale: Death Chases Me" (Ed Brubaker i Sean Phillips, 2012)

Mistrzowie "czarnego komiksu" znowu w akcji, tym razem przefiltrowujący tradycję noir przez pulpowy horror spod znaku Lovecrafta. Miłość, gangsterzy i szatan. Czego chcieć więcej?

"Goliat" (Tom Gauld, 2012)

O tym, że biblijny Dawid był strasznym ciulem. Więcej.

"League of Extraordinary Gentlemen: Black Dossier" (Alan Moore i Kevil O'Neill, 2007)

Zaginiony dramat Szekspira, bełkot Beat Generation, historia świata z punktu widzenia Aleistera Crowleya, niemiecki ekspresjonizm i dużo, dużo więcej.

"Maczużnik" (Michał Rzecznik i Daniel Gutowski, 2013)

Poezja, wódka i robaki. Zdaje się, że jeden z najlepszych polskich komiksów ostatnich lat.

"Przybysz" (Shaun Tan, 2013)

Neorealizm + surrealizm + ekspresjonizm +..... Przepięknie "namalowane". Więcej.

"Sleeper" (Ed Brubaker i Sean Phillips, 2009)

Noir przefiltrowane przez superhero. Brzmi słabo i podchodziłem do tego bardzo nieufnie (a gdyby nie nazwiska twórców, to pewnie w życiu bym tego nie ruszył). No i proszę - szczęka na podłodze, najwybitniejszy komiks Bru & Phillipsa, arcydzieło noir (na podobnej zasadzie, na jakiej arcydziełem tegoż zacnego gatunku jest "Łowca androidów").

"Superman: Whatever Happened to the Man of Tomorrow" (Alan Moore i wielu innych, 2009)

Zbiór moore'owskich klasyków z lat 80., ze słynną "ostatnią historią o Człowieku Ze Stali" na czele. Bardzo old skulowe, pomysłowe, błyskotliwe. Poziom "Zabójczego żartu", nie "Strażników". Żeby nie było.

"Uzumaki - Spirala" (Junji Ito, 2011)

Esencja horroru wyciśnięta niczym sok z pomarańczy. Więcej.

W 2013 miałem nawet coś tam o muzyce czasem napisać, ale nie wyszło. Ostatnimi czasy muzyka zeszła u mnie na dalszy plan i wypadłem z obiegu. Może tylko dlatego odnoszę wrażenie, że z szeroko pojmowanym garażem i okolicami - bo w to zwykłem celować - nie jest tak fajnie, jak być powinno. A może faktycznie po mocarnej pierwszej dekadzie XXI wieku po prostu przyszła pora na lata posuchy (już drugi rok z rzędu nie doszedłem nawet do dziesięciu płyt, które mógłbym nazwać ulubionymi). No ale przejdźmy do rzeczy. Kolejne tytuły w kolejności takiej, w jakiej je poznałem. Numerki wstawiam dla zmyły.

1. Ooga Boogas "Ooga Boogas"

Australijczycy znowu kombinują, ale zdecydowanie mniej zadziornie niż na swoim debiucie. Nie słychać tu już wpływu klasycznego garage rocka, jest za to synth, a nawet okolice country. I, jak dla mnie, jest lepiej. Płyta w sam raz na kaca - odpowiednio chaotyczna, transowa i lekka zarazem - a dokładniej na ten moment, kiedy już nie czujesz bólu głowy, ale mózg ciągle daleki jest od sprawnego funkcjonowania. Odpalasz to cudo i w pewnym momencie wydaje Ci się, że pływasz w powietrzu. Najlepszy kawałek.

2. Oblivians "Desperation"

Wiele lat czekałem na powrót tych, bez których współczesny garage wyglądałby zupełnie inaczej (ile kapel nigdy by nie powstało, gdyby nie było najpierw ich?). Teoretycznie można narzekać, że to już nie to samo, że jest zbyt grzecznie. Ale nie miałoby to sensu. Każda płyta Oblivians jest przecież inna (choć wszystkie łączy specyficzna surowość i prostota), a panowie swoje lata już mają i zamiast nagrywać po pijaku, nagrywali po kawie. To słychać, tak w muzyce, przy której bardziej chce się tylko nogą potupać niż odbijać od ścian, jak i w tekstach. Nie, żeby nie było powrotu do przeszłości, ale jest on dosyć umowny (świetna okładka, ironicznie odnosząca się do niektórych z tych starszych - na przykład do tej). Panowie nie udają, że są znowu młodzi i chwała im za to. Płyta bynajmniej nie tylko dla fanów. Jeden z lepszych kawałków.

3. Destruction Unit "Deep Trip"

Siódmy i najlepszy album DU. Zespół przeszedł bardzo długą drogę. Początkowo był to projekt jednoosobowy, a dziś gra w nim pięciu gości. Chyba za każdą kolejną płytę odpowiedzialny był inny skład, ale - jeśli nie liczyć split LP z Black Sunday, gdzie DU stało się na chwilę duetem będącym połączeniem dwóch różnych projektów - bodajże dopiero teraz każdy z członków ma takie samo prawo głosu. Gdzieś kiedyś był to wściekły synth-punk, potem było zimno i mrocznie, a następnie ciepło i pustynnie. Obecnie DU to, jak podpowiada kolega, space rock. Ciężki i hałaśliwy, ale na swój sposób przyjemny. Jeden z lepszych kawałków (w wersji live, nota bene szybszej, dłuższej i fajniejszej od tej studyjnej...).

4. The Dirtbombs "Ooey Gooey Chewy Ka-Blooey!"

Kolejny eksperyment ex-mistrzów z Destroit. Ten ostatni, gdzie panowie i pani zabrali się za przerabianie techno z lat 80., okazał się niewypałem. Ciekawym, ale nic więcej. Tym razem kapela wzięła się za tzw. bubblegum pop. I od razu jest lepiej. Wprawdzie nie tak dobrze, jak kiedyś, ale już się pogodziłem z myślą, że Dirtbombs nigdy nie wrócą do poziomu, jaki prezentowali choćby na soulowym "Ultraglide in Black". W zasadzie to nawet nie jestem pewien, czy "Ooey..." jako całość można nazwać czymś dobrym. Jest okropnie słodko i słonecznie, w pewnym momencie aż do wyrzygania. Dla mnie jednak ważniejsze jest to, że to doskonała rzecz na deszczową jesień. Ostatni wrzesień był przejebany. Łaziłem w przeciekających butach po mieście i w ogóle tragedia stulecia, ale właśnie dzięki tejże płytce uśmiech nie znikał mi z gęby. Przestało padać, to przestałem tego słuchać i raczej nie wrócę do tego wcześniej, niż za (prawie) rok. Ale wrócę na pewno i znowu będę się cieszył jak głupi. That's for sure.

5. Mystery Girls "In The Meantime, The In Between Time"

Dwa pierwsze albumy MG to był kawał porządnego "bluesowego rock'n'rolla", ale niekoniecznie sprawdzały się jako całość. Zbyt wygładzone, z piosenkami, które same w sobie były przeważnie naprawdę git, ale które były grane na jedno kopyto. Ich brakujące ogniwo stanowiły (zwykle ostrzejsze) utwory z singli i pewnej mocarnej, przećpanej EP-ki. Potem przyszła pora na album numer trzy, zaskakująco różnorodny, ale też trochę przekombinowany. I zespół wpadł w limbo. Dziś już nie istnieje, ale, całe szczęście, na pożegnanie chłopacy z Wisconsin postanowili wypluć kompilację odrzutów, demówek i koncertówek. Kompilację utworów, których brakowało ich płytom studyjnym. Kompilację, która owe płyty przebija (no, jeśli przymknąć oko na to, że wypełniającego połowę całości koncertu praktycznie nie da się słuchać). Trzy zajebiste kawałki.

6. Pampers "Pampers"

Wysokooktanowe, ciężkie i szalone. Podobno jest to art punk, ja nie wiem, zawsze miałem uczulenie na ten termin, chociaż dziś nie większe niż na tak zwany zwykły punk, skoro 99% obecnych kapel to gówniana kalka kalki. A Pampers to Pampers (znaczy się kuzyni Lamps). Słuchać ich debiutu to jak pić na przemian wódkę i czarną kawę gdzieś nad ranem. Mrok i moc. Trzy dobrze obrazujące to kawałki (nie są to te najlepsze, ale co zrobić). 

7. The Gories "The Shaw Tapes"

Kolejni weterani (i współtwórcy) współczesnego garażu. Tak jak Oblivians, tak i na ich koncerty prawie nikt nie przychodził, a potem okazało się, że połowa kapel się na nich w jakimś stopniu wzoruje (The White Stripes na przykład, choć ciężko ich zaliczyć do sceny garage). Prymitywny, obskórny rhythm'n'blues (i nie tylko) grany przez ludzi, którzy o instrumentach nie mieli zielonego pojęcia. Co uczynili swoim atutem. "The Shaw Tapes" to płyta tylko dla fanów. Średnio dobrze zarejestrowany, ale elegancko zagrany koncert sprzed lat, na którym można usłyszeć utwory, których kapela nigdy nie nagrała w studio (czy innej piwnicy). Ludzi na widowni wyjątkowo było więcej niż kilkunastu, słychać też w paru miejscach, że niektórzy przyszli sobie po prostu do baru pogadać i popić. I to też ma swój urok, bo sprawia, że płyta ma wybitnie knajpiany klimat. Jeden z wielu zajebistych kawałków (SoundCloud szwankuje i co jakiś może się samo pauzować).